یکی از روش های سریع و دقیق برای تشخیص آبسه دندان، پوسیدگی دندان، نقایص فک و دندان و سایر ناهنجاری ها و آسیب های دندانی استفاده از دستگاه ها و دوربین های رادیوگرافی است. رادیوگرافی ها در حوزه دندانپزشکی دستگاه ها و دوربین های مختلفی را شامل می شوند و به طورکلی به دودسته اصلی رادیوگرافی داخل دهانی و رادیوگرافی خارج دهانی تقسیم می شوند. در رادیوگرافی داخل دهانی، نوار اشعه ایکس در داخل دهان بیمار قرار می گیرد و در رادیوگرافی خارج دهانی، نوار اشعه ایکس در خارج از دهان استفاده می شود. در ادامه انواع عکس برداری دندان را بررسی می کنیم.
انواع عکس دندان
انواع رادیوگرافی داخل دهانی
عکس برداری دندان یکی از ابزارهای مهم در تشخیص و بررسی مشکلات دندانی است. در زیر، روش های مختلف عکس برداری دندان را توضیح خواهیم داد:
- 1. اشعه ایکس بایت وینگ (Bitewing X-rays):
این روش برای تصویربرداری از دندان های بالا و پایین استفاده می شود. در این روش، فیلم آشکارسازی روی دندان ها قرار داده می شود و سپس دندان ها با فشاری فشرده می شوند تا تصویری از دندان ها و بافت های اطراف آن ها به دست آید. اشعه ایکس بایت وینگ می تواند به تشخیص تسکین های دندانی تسکین های بین دندانی و بررسی وضعیت قرارگیری ترکیبی دندان ها کمک کند.
- 2. اشعه ایکس پری آپیکال (Periapical X-rays):
در این روش، تصویربرداری از یک دندان خاص و بافت اطراف آن صورت می گیرد. فیلم آشکارسازی در قرارگیری مناسب در نزدیکی دندان قرار می گیرد و تصویری از سریع دندان، ریشه و بافت های اطراف آن به دست می آید. این روش برای تشخیص عفونت دندانی، شکستگی ریشه دندان، ترمیم های دندانی و بررسی وضعیت عمقی دندان ها مفید است.
- 3. اشعه ایکس اکلوزال (Occlusal X-rays):
در این روش، تصویربرداری از تمام دندان های یک فک صورت می گیرد. فیلم آشکارسازی در قرارگیری مناسب در بین دندان ها قرار می گیرد و تصویری از وضعیت و موقعیت دندان ها، عفونت ها و تشکیلات سخت بافتی دندانی به دست می آید. این روش معمولاً برای بررسی دندان های شیری و بررسی وضعیت دندان های جدید در کودکان استفاده می شود.
- 4. اشعه ایکس پانورامیک (Panoramic X-rays):
این روش نمای کلی از تمام دندان ها، فک ها، مفصل های فکی و بافت های اطراف را فراهم می کند. برای این منظور، بیمار در مقابل دستگاه پانورامیک قرار می گیرد و سرش را بر روی یک پیچیان قرار می دهد. دستگاه در اطراف سر بیمار چرخش می کند و تصویری کامل از دندان ها، عقب های فک ها، مفصل های فکی و بافت های اطراف آن ها به دست می آید. این روش برای تشخیص موقعیت دندان ها، عفونت ها، تشکیلات سخت بافتی، شکستگی ها و بررسی عقب های فکی مفید است.
- 5. اشعه ایکس دیجیتالی (Digital X-rays):
این روش از فیلم آشکارسازی سنتی استفاده نمی کند؛ بلکه از سنسورهای الکترونیکی برای ثبت تصاویر استفاده می کند. اشعه ایکس به سنسور ارسال می شود و تصویری دیجیتالی از دندان ها و بافت های اطراف آن ها به دست می آید. این روش دارای مزایایی از جمله کاهش نیاز به مواد شیمیایی برای پردازش تصاویر، امکان تغییرات و بهبود تصاویر در محیط دیجیتال و قابلیت انتقال سریع تصاویر برای مشاوره با سایر متخصصان است.
رادیوگرافی دندانپزشکی
کاربردهای رادیوگرافی داخل دهانی
رادیوگرافی داخل دهانی (Intraoral Radiography) یکی از روش های مهم در تصویربرداری دندانپزشکی است و برای تشخیص و ارزیابی مسائل مرتبط با دندان و بافت های اطراف آن استفاده می شود. این روش شامل استفاده از دستگاه ها و فیلم های رادیوگرافی داخل دهانی می شود.
کاربردهای رادیوگرافی داخل دهانی عبارت اند از:
- 1. تشخیص پوسیدگی دندان
- 2. تشخیص عفونت و التهابات
- 3. ارزیابی نقایص فک و دندان
- 4. ارزیابی ریشه دندان
رادیوگرافی داخل دهانی به دندانپزشک امکان می دهد تا تصاویر دقیق و جزئی از دندان ها و بافت های اطراف آنها را به دست آورد که به تشخیص و درمان صحیح مسائل دندانی کمک می کند.
انواع رادیوگرافی خارج دهانی
رادیوگرافی های خارج دهانی زیادی وجود دارد که در زیر برخی از آنهارا نام می بریم:
رادیوگرافی مخروطی توموگرافی کامپیوتری
یک تکنولوژی تصویربرداری پزشکی است که برای به دست آوردن تصاویر سه بعدی باکیفیت بالا از ساختارهای داخل دهان، فک و صورت استفاده می شود. در این روش، یک دستگاه CBCT شامل یک منبع نوری مخروطی و یک گیرنده تصویر سه بعدی به کمک یک دوربین مجهز به سنسور مخصوص استفاده می شود.
سی تی اسکن استاندارد
(CT) یک روش تصویربرداری پزشکی است که با استفاده از پرتوهای ایکس، تصاویر تقطیعی و مقطعی از داخل بدن بیمار ایجاد می کند. در این روش، یک دستگاه سی تی اسکن با استفاده از سیستم های رایانه ای تصاویر را تجزیه وتحلیل می کند و تصاویر مقطعی از ساختارهای داخلی بدن را نمایش می دهد.
مزایای استفاده از سی تی اسکن شامل موارد زیر است:
- 1. تصاویر دقیق و مقطعی: سی تی اسکن به پزشکان امکان می دهد تا تصاویر دقیق و مقطعی از ساختارهای بدنی را بدست آورند. این تصاویر اطلاعاتی درباره ساختارهای استخوانی، عروق، بافت های نرم و تشکیلات داخلی دیگر را فراهم می کنند. این امر به پزشکان کمک می کند تا بتوانند تشخیص دقیق تری را قرار دهند و برنامه های درمانی مناسب تری را تدوین کنند.
- 2. سرعت بالا: سیستم های سی تی اسکن در ایجاد تصاویر سریع و به طور نیمه خودکار عمل می کنند. این به معنای این است که بدن بیمار به مدت کوتاهی در معرض پرتوهای ایکس قرار می گیرد و تصویربرداری به سرعت انجام می شود. این ویژگی مهم است، زیرا به کاهش نیاز بیمار به تحمل زمان طولانی در مواقعی که حالت بیحرکتی نیاز است کمک می کند.
- 3. تشخیص و پیگیری بیماری ها: سی تی اسکن امکان تشخیص و پیگیری بیماری ها را فراهم می کند. به عنوان مثال، در تصویربرداری از مغز، سی تی اسکن اطلاعاتی درباره وجود تومورها، خونریزی ها، ضایعات عروقی و سایر تغییرات ساختاری مغز را ارائه می دهد. همچنین، سی تی اسکن می تواند در تشخیص بیماری های مربوط به قلب، ریه ها، شکم، مفصل و سایر قسمت های بدن نیز مفید باشد.
توموگرافی
رادیوگرافی توموگرافی برای عکس دندان
یکی از تکنیک های تصویربرداری پزشکی است که برای به دست آوردن تصاویر مقطعی و دقیق از داخل بدن استفاده می شود. این تکنیک به پزشکان امکان می دهد ساختارها و اعضای مختلف بدن را به صورت لایه به لایه مشاهده کرده و تشخیص های دقیق تری را قرار دهند. رادیوگرافی توموگرافی به ویژه در تصویربرداری سه بعدی مفید است.
سیالوگرافی
یکی از روش های تصویربرداری پزشکی است که برای ارزیابی سیستم غدد بزاقی استفاده می شود. در این روش، یک ماده رنگی (معمولاً ماده ای حاوی ماده های مختلف مانند آرژنتوزیانیدین) به غدد بزاقی تزریق می شود و سپس تصاویر رادیوگرافی از منطقه موردنظر گرفته می شود. این ماده رنگی باعث می شود که غدد بزاقی و مجاری آنها در تصاویر رادیوگرافی قابل مشاهده باشند و به پزشک اطلاعات مفیدی درباره ساختار و عملکرد این سیستم فراهم می کند.
سیالوگرافی در تشخیص و ارزیابی موارد زیر مفید است
- 1. انسداد مجاری غدد بزاقی: با استفاده از سیالوگرافی، امکان تشخیص انسداد مجاری غدد بزاقی و مشاهده محل و شدت آن فراهم می شود. انسداد مجاری می تواند به علت توپولوژی غدد بزاقی یا علل دیگری ایجاد شود و می تواند باعث ایجاد عفونت ها و تورم در مناطق مجاور شود. سیالوگرافی می تواند به پزشک کمک کند تا محل انسداد را تشخیص داده و برنامه درمانی مناسبی را تعیین کند.
- 2. سندرم شوگرن: سیالوگرافی می تواند در تشخیص و ارزیابی سندرم شوگرن که ناشی از اختلال در سیستم بزاقی استفاده شود. در این سندرم، میزان تولید بزاق کاهش می یابد که می تواند باعث خشکی دهان و چشم، التهاب های دهانی، آسیب به دندان ها و مشکلات دیگر شود. سیالوگرافی می تواند به پزشک کمک کند تا عملکرد غدد بزاقی را ارزیابی کند و نقاط ضعف و اختلالات را تشخیص دهد.
عکس برداری دیجیتالی
رادیوگرافی دیجیتالی
یکی از روش های پیشرفته تصویربرداری با استفاده از اشعه X است. در این روش، صفحه ای الکترونیکی یا سنسور جایگزینی به جای فیلم رادیوگرافیک معمولی قرار می گیرد. این صفحه یا سنسور، تصاویر دوبعدی را بدون نیاز به پردازش و تحمل زمان برای توسعه فیلم به صورت دیجیتال ثبت و ضبط می کند. با استفاده از رادیوگرافی دیجیتالی، تصاویر بلافاصله پس از گرفتن آنها در کامپیوتر قابل مشاهده، ذخیره و چاپ می شوند. این تصاویر قابلیت بزرگ نمایی چندبرابر اندازه واقعی را دارند که به دندانپزشک کمک می کند تا جزئیات کوچک و تغییراتی را که حتی در معاینه حضوری قابل مشاهده نیستند، بررسی کند. در صورت لزوم، این تصاویر می توانند به پزشکان دیگری ارسال شوند. با استفاده از روش رادیوگرافی دیجیتالی، می توان تصاویر رادیوگرافی گرفته شده در زمان های مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد و تفاوت ها را برجسته کرد. به عبارت دیگر، این روش قابلیت تشخیص تغییرات کوچک تر را نسبت به روش های سنتی دارد. همچنین، استفاده از رادیوگرافی دیجیتالی منجر به کاهش تقریباً نصفی میزان اشعه در مقایسه با روش های سنتی می شود.
MRI یا تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی
یک روش تصویربرداری پزشکی است که از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی استفاده می کند تا تصاویر دقیقی از ساختارهای داخلی بدن را ارائه دهد. در مورد حفره دهان و بافت های نرم موجود در آن نیز می توان از MRI استفاده کرد.
مزایای استفاده از MRI شامل تولید تصاویر با رزولوشن بالا، قابلیت دریافت تصاویر سه بعدی، قدرت تمایز بالا بین بافت های نرم و تشخیص بیماری های مختلف است. همچنین، در مقایسه با روش های دیگر تصویربرداری مانند رادیوگرافی، استفاده از MRI باعث ایجاد میزان کمتری از تشعشع در بدن می شود. اما برای اطمینان از ایمنی استفاده از رادیوگرافی در زنان باردار، کودکان و زنانی که در سنین آمادگی برای بارداری هستند، معمولاً از پیش بند محافظ سربی و حلقه های تیروئید استفاده می شود. در مورد زنان باردار، میزان تشعشع در رادیوگرافی بسیار کمتر از سطحی است که برای ایجاد خطر جدی برای جنین به وجود آورد؛ بنابراین، در شرایط اورژانسی نباید نگرانی برای انجام رادیوگرافی در زنان باردار وجود داشته باشد و انجام آن با استفاده از پیش بندهای سربی دولایه ایمن است. رادیوگرافی پانورامیک دندان یک فناوری تصویربرداری است که برای تهیه تصویر کلی و جامع از ساختارهای دندانی فک پایین استفاده می شود. در این روش، دستگاه پانورامیک دندان متشکل از یک منبع اشعه ایکس و یک گیرنده تصویر استفاده می شود.
عکس رادیولوژی پانورامیک دندانی
پانورامیک دندانی یا عکس عریض دندان
یک تکنیک رادیولوژی است که برای تصویربرداری از ساختارهای دندانی فک پایین استفاده می شود. این روش با استفاده از اشعه ایکس، تصاویری کامل از تمام دندان ها، عقب های فک، مفصل های فکی و بافت های اطراف را فراهم می کند. در پانورامیک دندانی، بیمار در مقابل دستگاه پانورامیک قرار می گیرد و سرش را در یک پیچیان قرار می دهد. دستگاه در اطراف سر بیمار چرخش می کند و تصویری کامل از دندان ها، عقب های فک، مفصل های فکی و بافت های اطراف آن ها به دست می آید. این تصویر نشان می دهد که دندان ها در چه موقعیتی قرار دارند، آیا دندان ها کامل هستند یا نه وجود عفونت ها، تشکیلات سخت بافتی و شکستگی ها را نیز قابل مشاهده می کند.
پانورامیک دندانی یک روش ساده و سریع برای تهیه تصویر کامل از ساختارهای دندانی فک پایین است و به عنوان ابزاری تشخیصی برای بررسی کلیه دندان ها و بافت های اطراف آن ها استفاده می شود. این روش در تشخیص موقعیت دندان ها، عفونت ها، تشکیلات سخت بافتی و بررسی عقب های فکی بسیار مفید است. بااین حال، برای تشخیص دقیق تر و بررسی جزئی تر از ساختارهای دندانی، ممکن است نیاز به روش های تصویربرداری دندانی دیگر نیز وجود داشته باشد.
رادیولوژی دندان
کاربرد رادیوگرافی خارج دهانی برای عکس دندان
کاربردهای رادیوگرافی خارج دهانی شامل موارد زیر می شود:
- 1. رادیوگرافی خارج دهانی می تواند در ارزیابی رشد و پیشرفت دندان ها و فک ها در افراد جوان و کودکان مفید باشد. این تصاویر می توانند به پزشکان کمک کنند تا تغییرات جمجمه و فک ها را در طول زمان پیگیری کنند و هرگونه نقص یا اختلال در رشد را تشخیص دهند.
- 2. رادیوگرافی خارج دهانی می تواند به پزشکان کمک کند تا وضعیت دندان هایی که تحت فشار قرار دارند را تشخیص دهند. این می تواند شامل دندان های پیوندی، دندان های کج، یا دندان هایی که تحت فشار ایمپلنت ها یا ارتودنسی ها قرار دارند، باشد.
- 3. رادیوگرافی خارج دهانی به پزشکان کمک می کند تا رابطه بین دندان ها و فک ها را بررسی کنند. این تصاویر می توانند نشان دهنده هم ترازی، عدم هم ترازی، فاصله بین دندان ها و سایر جزئیات مرتبط با ترکیبات دندانی و فکی هستند.
- 4. رادیوگرافی خارج دهانی می تواند به پزشکان کمک کند تا استخوان های صورت را بررسی کنند. این تصاویر نشان دهنده ساختارهای استخوانی، تراکم استخوانی و هرگونه نقص یا تغییر در استخوان های صورت هستند.
- رادیوگرافی خارج دهانی در تشخیص مشکلاتی مانند عفونت ها، تومورها، شکستگی ها، اختلالات مفصل گیجگاهی و دیگر مشکلات مربوط به دندان ها، فک ها و استخوان های صورت مفید است.
رادیوگرافی سی تی اسکن
نتیجه گیری
در نتیجه، عکس برداری دندانی از اهمیت بالایی در تشخیص و بررسی مشکلات دندانی و فکی برخوردار است. انواع عکس دندان شامل عکس پانورامیک (رادیوگرافی دندان)، عکس تکی (بیتینگ)، عکس برای جراحی، عکس های تروماتیک (برای بررسی آسیب های دندانی) و عکس های سی تی اسکن (برای تصویربرداری سه بعدی) هستند. این عکس ها به دندانپزشکان کمک می کنند تا مشکلات مانند تسویه بندی بیماری های لثه، شکستگی دندان، تراکم دندانی، عفونت ها و سایر آسیب ها را تشخیص دهند و برنامه درمانی مناسب را برای بیماران ترتیب دهند. همچنین، عکس برداری دندانی ممکن است در بررسی تأثیر درمان ها و پیشرفت درمانی نیز مفید باشد. برای خرید انواع رادیوگرافی دندان پزشکی می توانید به سایت هامین دنتال مراجعه کنید.